Trabzon 2. Asliye Ceza Mahkemesi, 2004 yılında “kasten yaralama” ve “görevi yaptırmamak için direnme” suçlarından açılan bir ceza davasında, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinde düzenlenen “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması”nın (HAGB) Anayasa’ya aykırı olduğunu ileri sürerek iptali için Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu.

Başvuruyu kabul eden AYM, 19 yıl aradan sonra yaptığı gerekçeli değerlendirmeler sonucunda HAGB düzenlemesinin Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline hükmetti.

Resmi Gazete’nin dünkü sayısında da yayımlanan AYM ilgili kararından sonra, merak edilen HAGB’nin ne olduğunu ve alınan bu kararın ne anlama geldiğini, HAGB düzenlemesinin iptal edilmesinin neler getireceğini Hukukçular Derneği Şanlıurfa İl Temsilcisi Av. Ömer Avcı Ajans BİHA’ya değerlendirdi.

AVCI: 5 YIL SUÇ İŞLENMEMESİ DURUMUNDA CEZA KARARININ ORTADAN KALKMASI KARARIDIR

HAGB’nin, Ceza Muhakemesi Kanununa özgü bir kurum olduğunu hatırlatan Avcı, geri bırakılma kararı ile ilgili olarak, “Sanık hakkında verilen cezanın belli bir denetim süresi içerisinde (5 yıl) kasıtlı bir suç işlememesi durumunda ceza kararının ortadan kalkmasına ve davanın düşmesine sebep olan bir karardır” ifadelerini kullandı.

“MAHKEME DÜZENLEMENİN İPTALİNE KARAR VERDİ”

Avcı, uzun bir süredir AYM tarafından alınan bireysel başvuru kararlarında HAGB kurumunun hukuka aykırılıklarına değinildiğini kaydederek, HAGB’yi düzenleyen CMK’nın 231. maddesinin ilgili fıkralarının tümden iptal edildiğine dikkat çekti ve şunları ekledi: 

“Anayasa Mahkemesi, Resmi Gazetede yayımlanan kararıyla Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) ‘nı düzenleyen CMK md.231’in ilgili fıkralarını tümden iptal etti. Anayasa Mahkemesi, 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını öngören suçlarda sanığın 5 yıl denetime tabi tutularak süre sonunda suçu işlememiş gibi sayılması şeklinde uygulanan hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) ilişkin yasal düzenlemenin iptaline karar verdi.”

“HAGB ANAYASA’NIN 17. MADDESİNE AYKIRI BULUNDU”

AYM'nin HAGB’yi Anayasa’nın 17. maddesine aykırı bulduğu gerekçesiyle iptal ettiğine dikat çeken Avcı, yapılan iptal basşvurusunda ileri sürülen gerekçeler ve buna dair alınan kararın nedeni ile ilgili olarak şu genel değerlendirmeyi yaptı:

“Başvuruda, mahkeme HAGB kararı verilmesiyle mağdurlar açısından yeterli giderim sağlamadığı, faillerin cezadan muaf tutulmasına yol açtığı ve devletin kişilerin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme şeklindeki yükümlülüğünü yerine getiremediği belirtilerek, bunun Anayasa’nın 17. maddesine aykırı olduğu, henüz hakkında kurulmuş bir mahkumiyet hükmü bulunmayan sanığı mahkumiyet tehdidinin varlığı karşısında savunmasız duruma soktuğu ve henüz doğmamış olan istinaf kanun yoluna başvuru hakkından peşinen feragat etmeye zorlamakta olduğundan ve  kötü muamele iddiaları kapsamındaki davalarda HAGB’nin uygulanması halinde de sanığın infaz edilebilir bir ceza almadığı ifade edilen kararda, Anayasa’nın 17. maddesinin amacının ise “kişinin maddi ve manevi varlığına ilişkin bir ölüm ya da yaralama olayında, mevzuat hükümlerinin etkili bir şekilde uygulanmasını ve sorumluların tespit edilerek hesap vermelerini sağlamak” olduğu ifade edilerek iptaline karar verilmiştir.”

Avcı, ayrıca kararın 2024 yılının Ağustos ayı itibarıyla yürürlüğe gireceğini de anımsatarak, “Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez, bu sebeple de mevcut halde HAGB kararı alan denetim süresi içindekileri etkilemeyecektir.” dedi.

“BAZI SUÇLAR BAKIMINDAN CEZASIZLIK ALGISINI ORTADAN KALDIRACAK”

Hukukçular Derneği Şanlıurfa İl Temsilcisi Avcı, AYM'nin aldığı bu kararın bazı suçlarla ilgili oluşan cezasızlık algısını ortadan kaldıracağını vurgulayarak, düzenlemenin doğuracağı sonuçlar ve dikkat edilmesi gereken durumlar hakkında da, “Bu durumda artık avukatla temsil ve hukuki yardım ihtiyacı daha da önem taşıyacaktır. Dosyalarda hukuki yardım almadan sanığın kendisinin takip edip ifade verdiği dosyalarda ceza alma oranı daha da yükselmiştir. Bu durum kanun koyucunun HAGB kurumunu anılan gerekçeler doğrultusunda, bazı suçlar bakımından cezasızlık algısını ortadan kaldıracak, kanun yollarına başvurma imkanı genişletecektir. Öte yandan; suç ayrımı olmaksızın yargılama sonucu HAGB verilen dosyalar ile ilgili olarak mahkemelere başvuru yapılıp yeniden ele almaları sağlanarak verilen haksız kararların bu şekilde düzeltilmesi mümkün hale gelecektir” ifadelerini kullandı.

BİHA