Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi’nin Şanlıurfa dahil 16 kentte ‘Türkiye’de Türkçe dışında konuşulan anadillerinin kullanım düzeyiyle’ ilgili yaptığı araştırmada, farklı anadillere sahip olan her 10 kişiden en az 7’sinin hayat dilinin Türkçe olduğu belirtildi.

16 ŞEHİRDE ANADİL ARAŞTIRMASI

Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi tarafından “Türkçe dışında konuşulan anadillerinin kullanım düzeyi ile anadillerine ilişkin talep ve eğilimleri ölçebilmek’ amacıyla 2-9 Mayıs 2024 tarihleri arasında Diyarbakır, İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Antalya, Gaziantep, Çanakkale, Mersin, Elazığ, Mardin, Şanlıurfa, Van, Batman, Şırnak ve Ağrı olmak üzere 16 ilde 1276 kişinin katılımıyla saha çalışması gerçekleştirildi.

Online yapılan çalışma kapsamında araştırma grubuna anadilleri-lehçelerinin ne olduğu soruldu. Ankete katılanların 74’ü anadilinin Kürtçe, yüzde 11,9’u Zazaca, yüzde 5,3’ü Kürtçe ve Zazaca derken; aralarında Süryanice, Ermenice, Arapça, Gürcüce, Çerkezce, Lazca, Rumca, Osetçe gibi dillere sahip toplamı yüzde 8,8’lik bir kesim araştırma grubunda yer aldı.

EVDE TÜRKÇE KONUŞMA ORANI

Anadillerin kullanım yaygınlığını görebilmek için sorulan ilk soru, ‘Hanenizde hangi diller-lehçeler konuşulur’ sorusu oldu. Bu soruya araştırma katılanların yüzde 40,3’ü Türkçe-Kürtçe, yüzde 26,8’i Kürtçe, yüzde 18,8’i Türkçe, yüzde 4,4’ü Zazaca, yüzde 3,8’i Türkçe, Kürtçe ve Zazaca yüzde 2,7’si Kürtçe ve Zazaca yüzde 1,3’ü Gürcüce yanıtını verdi. Araştırmada, “Tabloya göre, hanelerde anadili Türkçe olmadığı halde sadece Türkçe konuşanların oranı yüzde 18,8 iken, Türkçe ve kendi anadillerini hanelerinde birlikte konuşanların toplam oranı yüzde

46’dır. Bu duruma göre araştırma grubunun toplamda yüzde 64,8’inin hanesinde Türkçe kullanıldığı anlaşıldı” denildi.

Araştırma grubuna ‘Sokakta, sosyal hayatta çoğunlukla konuştuğunuz dil-lehçe hangisidir’ sorusuna yüzde 71,8’i Türkçe, yüzde 26’sı Kürtçe, yüzde 1,4’ü Zazaca, yüzde 0,6’sı Kürtçe-Türkçe, yüzde 0,2’si Süryanice yanıtını verdi. Araştırmada, bu yanıtların farklı anadillere sahip olan her 10 kişiden en az 7’sinin sokak, sosyal hayat dilinin Türkçe olduğu belirtildi.

ANADİLİNİ KONUŞAMAYANLARIN ORANI

Araştırma grubuna ‘Anadilinizi ne düzeyde anlıyorsunuz’ sorusu da yöneltildi. Bu soruya katılımcıların yüzde 44,4’ü çok iyi, yüzde 33,7’si iyi, yüzde 21’i az, yüzde 0,9’u ise hiç anlamıyorum yanıtını verdi. ‘Anadilinizi ne düzeyde konuşabiliyorsunuz’ sorusuna verilen yanıtlara göre, katılımcıların yüzde 33’ü çok iyi, yüzde 26’sı iyi, yüzde 32’si az konuştuğunu, yüzde 9’u hiç konuşamadığını bildirdi. Tabloya göre, katılımcıların toplamda yüzde 59’unun anadilini iyi konuştuğu ortaya çıktı.

ANADİLİNİ HİÇ OKUYAMAYANLARIN ORANI YÜZDE 13,8

‘Anadilinizi ne düzeyde okuyabiliyorsunuz’ sorusuna gelen yanıtlara göre yüzde 23’ü çok iyi, yüzde 26’sı iyi, yüzde 37,2’si az okuyabilirken, yüzde 13,8’i hiç okuyamadığını aktardı. ‘Anadilinizde ne düzeyde yazabiliyorsunuz’ sorusuna verilen yanıtlar ise yüzde 18,5’i ‘çok iyi’, yüzde 22,6’sı ‘iyi’, yüzde 42,3’ü ‘az’, yüzde 16,6’sı ‘hiç’ olarak sıralandı.

‘Anadilinizi niçin konuşamıyorsunuz’ sorusuna katılımcılarımızın, yüzde 38,7’si ‘anadilimizi iyi konuşamadığım ve kendimi iyi ifade edemediğim için’, yüzde 33,9’u ‘ailemde ve çevremde konuşan olmadığı için’, yüzde 24,2’si ‘anadilimi öğrenebileceğim, geliştirebileceğim bir okul ve kaynak olmadığı için’, yüzde 2,4’ü ‘yasak olduğu için’, yüzde 0,8’i ‘dışlanmamak için’ yanıtını verdi.