2021 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından başlatılan Taş Tepeler Projesi ile daha sistematik ve bütüncül bir kazı sürecine geçilen Neolitik Çağ çalışmalarında; yerleşik yaşama geçmiş olan avcı toplayıcıların Anadolu’daki en eski yerleşim alanlarına dair önemli göstergeler açığa çıkarıldı. İçerisinde Göbekli Tepe, Sayburç, Karahan Tepe ve Çakmak Tepe gibi ilk yerleşik toplum yapılarına dair çok önemli bulguların yer aldığı kazı alanlarında sürdürülen çalışmalar, kendi döneminde oldukça belirleyici ve yüksek bir kültüre kaynaklık etmiş olan Yukarı Mezopotamya Neolitiği’nin aydınlatılması açısından büyük önem taşıyor.

Hem gerçeğe daha yakın bir biçimde tasvir edilen insan heykelleri mevcut hem de çoğu Neolitik yapıda dikkati çeken ve bir kısmı insana ait özelliklerle tasvir edilmiş T biçimli dikili taşlar mevcut. Bu durum özellikle dikili taşların daha kozmik, alem ötesi anlamlarla ilişkilendirilmiş olarak yapılmış olabileceğini akla getiriyor.

Göbekli Tepe sembolizminde ve diğer yakın dönem yapılardaki tasvirlerde öne çıkan yılan, leopar, tilki, turna, boğa, akbaba gibi hayvan sembollerinin mitolojik devamlılığı incelendiğinde ise insanlık tarihinde inanca dair bir sürekliliğin olduğu ve bu sürekliliğin o toplumların gündelik hayatına nüfuz ettiği anlaşılıyor. Henüz üretimin gerçekleşmediği ve ekonominin belirleyici olmadığı bu toplumlarda ana eksen inanç olarak öne çıkıyor ve ölüm ritüellerinden toplumsal hiyerarşiye kadar çoğu şeyin anlamı inanç temelinde şekilleniyor. Dolayısıyla mevcut paradigmaları yeniden tartışarak ilerlemek o döneme ilişkin gizli kalan yönlerin aydınlanmasında önemli bir işlev görecektir. Projemizde zengin bir literatürden argümanlarla desteklediğimiz bu yaklaşımları, Neolitik sembollerin kronolojik envanterini çıkardığımız bir katalog çalışmasıyla destekledik. İlerleyen zamanda beşeri bilimlerde yenilikçi yaklaşımlar kategorisinde gerçekleştirmeyi düşündüğümüz bir TÜBİTAK projesi ile konuyu daha da derinleştirmeyi ve Neolitik Dönem tarihindeki sembolizmi veri bazlı analiz ederek dijitalleştirmeyi hedefleniyor.